Brain Based Safety

Risicoprofiel

Onze verre voorouders wisten in  moeilijke omstandigheden vele gevaren te trotseren en nog voor nageslacht te zorgen ook. Zij waren meesters in het overleven en hebben die kunst via het DNA aan ons doorgegeven. Zo beschouwd zou je niet verwachten dat wij bereid zijn om tijdens het werk levensgevaarlijke acties te ondernemen die slechts een beperkte winst opleveren voor onze baas. Hoe dat patroon is ontstaan en wat de consequenties daarvan zijn, daarover gaat dit bericht.

Wel of geen risico’s nemen?

Denkend over de relatie tussen risico’s en overleven, lijkt het alsof het vermijden van risico’s leidt tot een grotere kans op overleven. Als je weinig waagt kan er immers ook weinig fout gaan. Maar er moet ook brood op de plank komen en daarvoor is het nemen van risico’s soms noodzakelijk. Zo gezien kan het nemen van risico’s bijdragen aan onze fundamentele wens om te overleven.

Op jacht

Om dit te illustreren neem ik jullie 40.000 jaar terug in de tijd naar de savannes van Noord Afrika. Onze voorouders leefden daar als nomaden. De potentiële prooi was echter te waakzaam en te snel voor de mens. Een van de beste trucs was het benutten van de kwaliteiten van een echte jager, bijvoorbeeld de leeuw. De kunst was om een groep leeuwen te volgen en te wachten tot het moment dat zij een goede vangst hadden gedaan. Vervolgens moest men met de nodige bluf proberen een stuk van dat vlees te stelen. Als dat lukte, stond de avond in het teken van een feestmaal.

Timing

In dit verhaal is timing cruciaal. Gaat men te vroeg op de hongerige leeuwen af, dan zien zij dit als een onverwacht toetje. Wacht men echter te lang, dan vind men slechts wat restvlees. De clou is de leeuwen te verrassen nadat eerste honger gestild is. Ook leeuwen hebben een kudde-instinct en willen wel even wegrennen om op afstand de situatie beter in te schatten. Maar voordat ze ontdekken dat ze bestolen worden is het zaak om alweer weg te zijn.

Optimum op het risicospectrum

Dit voorval tekent het dilemma van onze voorouders. Een hoog risico nemen en mogelijk sterven in actie versus een laag risico nemen en sterven van de honger. Onze voorouders hebben geleerd dat het de overleving van de soort het beste gewaarborgd is met het nemen van gematigde risico’s. Tot op de dag van vandaag zijn we risicotolerant en sommigen van ons zijn zelfs risicominnend.

Worsteling met onze aard

Nu kent elk proces zijn eigen optimaal risicoprofiel. Voor sommige processen (beleggen in aandelen) is men bereid veel risico’s nemen, terwijl men voor andere processen juist risico’s wil uitbannen. Het veiligheidsvak neemt op dit punt een extreem standpunt in: elk risico is er een teveel. Onze eerste natuur en de huidige veiligheidscultuur botsen met elkaar. Op een rationeel niveau kunnen we nooit tegen veiligheidsmaatregelen zijn, maar intuïtief vinden we veiligheidsregels soms wat overdreven. Dat zit helaas in onze aard.

Veiligheidsbeleid

Willen we de mens meekrijgen in het veiligheidsbeleid, dan kunnen we niet volstaan met de boodschap dat dit voor zijn eigen welbevinden is. Veel organisaties streven ongevalsvrij werken na en nemen impliciet aan dat dit streven door iedereen gedeeld wordt. Die aanname mag echter niet gemaakt worden. Rationeel is de mens het ermee eens, intuïtief niet. Goed veiligheidsbeleid start met de erkenning dat de medewerker op een onbewust niveau veel meer tolerantie heeft voor kleine ongevallen dan hij ooit wil en kan toegeven. Een wondje, daar liggen we niet van wakker.

Wat dan?

Zoals alle intuïtieve functies speelt het risicoprofiel zijn rol op een onbewuste manier. Dat wil niet zeggen dat het zich niet kan aanpassen aan de situatie. Ook die aanpassing gaat onbewust maar kan wel een handje geholpen worden door het thema bespreekbaar te maken. Verder is er baat te verwachten van een ander hieraan gerelateerd onderwerp: de juiste inschatting van risico’s. Juist omdat we risicotolerant zijn, schatten we de ernst van de risico’s vaak te laag in. Dat brengt ons op het onderwerp van het volgende bericht uit deze serie: risico-onderschatting.

 

Meer weten?

  • De beschreven jachtmethode is verfilmd door de BBC en te zien in de documentaire Grasslands.
  • Op donderdag 26 november 2015 spreek ik samen met Pieter van Vollenhoven over veiligheidsbeleid in de Kuip. Deze dag wordt georganiseerd door A Signs & Safety
  • Op 3 december behandel ik samen met Gui Hoedemakers en Jaap de Bruin (beiden DSM) de rol van de LMRA in het proces van risico-inschatting op een studiemiddag van de NVVK te Gilze.
  • Het boek “Veilig werkgedrag door Brain Based Safety”, te koop bij Syntax Media, geeft veel meer extra informatie.

 

 

Juni Daalmans

November 2015

 

 

Blok56 - Webdesign & Grafisch ontwerp ×

Blok56, één ontwerpburo voor uw complete visuele communicatie. Het ontwerp van uw logo tot complete huisstijl, (product)fotografie, virtuele tours en natuurlijk uw website of webshop.

Ook zin om een project te starten? Neem contact met ons op, dan gaan we bouwen aan uw merk!

Contactinformatie

Emmasingel 56, 6001 BD Weert

Ontwerpburo: Blok56.nl
Email: info@blok56.nl
Telefoon: +31 (0) 495 623 646
Scroll naar boven